Dlaczego organizm wytwarza kwas mlekowy? Co się z nim dalej dzieje?

Zakwasy i kwasy mlekowy to terminy dobrze znane osobom regularnie uprawiającym sport. Potreningowy dyskomfort jest często rezultatem wyjątkowo intensywnej aktywności fizycznej. Jak powstaje kwas mlekowy w mięśniach? Kiedy powstaje kwas mlekowy? Jaka jest rola kwasu mlekowego? Czy kwas mlekowy jest szkodliwy dla zdrowia?

1. Co to jest kwas mlekowy?
2. Co to jest kwas mlekowy w organizmie?
3. Jak powstaje kwas mlekowy?
4. Gdzie powstaje kwas mlekowy w organizmie?
5. Co dzieje się z kwasem mlekowym w organizmie?
6. Rola kwasu mlekowego

Co to jest kwas mlekowy?

Choć mogłoby się wydawać, że pojęcie kwasu mlekowego ma jedno znaczenie, to w rzeczywistości jest to termin odnoszący się do związku chemicznego, który należy rozpatrywać w dwóch kategoriach.

Przemysłowy kwas mlekowy – co to takiego?

Tym mianem określa się związek, który powstaje na drodze procesu fermentacji mlekowej, zachodzącego w produktach spożywczych. Nazwa dość jednoznacznie sugeruje, że chodzi o proces fermentacji cukru zawartego w mleku, czyli laktozy. Obecność tego związku przyczynia się do koagulacji białek mleka, co w konsekwencji zmienia strukturę i smak produktów spożywczych.

Co zawiera kwas mlekowy? Proces fermentacji mlekowej jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle mleczarskim np. jogurtów, kefirów, maślanki czy sera.

Warto dodać, że proces fermentacji cukrów dotyczy również znajdującej się w owocach i warzywach fruktozy. Przejrzałe owoce często ulegają ściemnieniu i skurczeniu, a ich smak ulega wyczuwalnej zmianie – to znak, że doszło do wytworzenia się kwasu mlekowego.

Przemysłowy kwas mlekowy – jak powstaje?

Za proces fermentacji mlekowej odpowiadają żywe drobnoustroje, czyli bakterie probiotyczne. To właśnie one prowadzą do wytwarzania kwasu mlekowego w produktach nabiałowych. Żywe kultury bakterii zawarte np. w jogurtach czy kefirach przyczyniają się do rozkładu laktozy, co ma istotne znaczenie dla mikrobiomu przewodu pokarmowego.

Gdzie występuje kwas mlekowy przemysłowy?

Poza branżą spożywczą, w której kwas mlekowy występuje jako dodatek do żywności, związek ten jest chętnie wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym. Dlatego może występować w składzie m.in. kremów, płynów do higieny intymnej czy balsamów do ciała.

Fizjologiczny kwas mlekowy – co to jest?

Tym mianem określa się kwas mlekowy w organizmie, który powstaje w wyniku procesu tzw. fermentacji mleczanowej na skutek wyjątkowo intensywnej aktywności fizycznej. Niemniej jednak kwas mlekowy to nie tylko mięśnie, ale miejsca bytowania fizjologicznych bakterii probiotycznych np. narządy płciowe czy przewód pokarmowy.

Co to jest kwas mlekowy w organizmie?

W organizmie człowieka kwas mlekowy jest wynikiem procesu beztlenowego oddychania komórkowego. Związek ten powstaje wyłącznie w warunkach, w których komórki zużywają niezbędne zasoby energetyczne (glukoza) do wytworzenia potrzebnej energii, równocześnie nie posiadając dostatecznej ilości tlenu.

Witaminy i minerały a regeneracja po treningu – jak wspomagają organizm po dużym wysiłku fizycznym?

Jak powstaje kwas mlekowy?

Kwas mlekowy w mięśniach powstaje wskutek nadmiernego spalania glukozy, czyli procesu glikolizy. To reakcja polegająca na beztlenowym rozkładzie glukozy, co umożliwia organizmowi uzyskanie ATP – fundamentalnego nośnika energetycznego dla mięśni.

Kwas mlekowy – z czego powstaje?

W prawidłowych warunkach, czyli gdy mitochondria komórek mięśniowych mają dostęp do optymalnej ilości tlenu, ATP jest pozyskiwane np. z kwasów tłuszczowych. Gdy brakuje tlenu, wówczas następuje wcześniej opisana glikoliza.

Warto zaznaczyć, że ATP nie jest jedynym produktem beztlenowego rozkładu glukozy. Oprócz tego powstaje kwas pirogronowy oraz NADH (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy). Dążąc do uzyskania NAD⁺, organizm przyłącza do kwasu pirogronowego wodór, w efekcie powstaje kwas mlekowy.

Gdzie powstaje kwas mlekowy w organizmie?

Przede wszystkim w mięśniach. Kwas mlekowy po treningu jest wynikiem intensywnej pracy fizycznej, która prowadzi do uszczuplenia zasobów tlenu dla komórek mięśniowych. Wówczas mięśnie zaczynają wykorzystywać glukozę jako materiał energetyczny, aby ukończyć zaplanowane ćwiczenia.

Co dzieje się z kwasem mlekowym w organizmie?

Kwas mlekowy zaczyna gromadzić się w mięśniach, co prowadzi do obniżenia wartości współczynnika pH i tym samym pogorszenia warunków ich pracy. Kwas mlekowy jest transportowany z mięśni do wątroby, gdzie zostaje wykorzystany w procesie glukoneogenezy. To reakcja polegająca na odtworzeniu wyczerpanych zasobów energetycznych w formie glukozy.

Niekorzystne działanie kwasu mlekowego na mięśnie może zostać jednak zneutralizowane. Warto również pamiętać, że mleczan może mieć pozytywne znaczenie dla organizmu.

Rola kwasu mlekowego

Najczęściej objawem wysokiego stężenia kwasu mlekowego są zakwasy, czyli odczuwalny ból mięśni utrzymujący się w trakcie pierwszej doby po treningu. W tym miejscu warto zaznaczyć, że zespół opóźnionej bolesności mięśni (DOMS) pojawiający się po ok. 2 dniach po ćwiczeniach jest wynikiem mikrouszkodzeń włókien mięśniowych.

Kwas mlekowy jako wskaźnik wydajności?

Stężenie kwasu mlekowego może stanowić jeden z parametrów w diagnostyce laboratoryjnej. Często jest wykorzystywany u zawodników uprawiających dyscypliny o charakterze wytrzymałościowym. Im niższy jest poziom kwasu mlekowego we krwi, tym organizm sportowca wykazuje większą adaptację na aktywność fizyczną.

Jak usunąć kwas mlekowy z mięśni i zapobiegać jego nadmiernemu powstawaniu?

• Beta-alanina przyczynia się do syntezy karnozyny, czyli dipeptydu pełniącego właściwości buforujące mięśnie i pozwalające na utrzymanie optymalnego poziomu pH dla pracujących włókien.
• Magnez i potas wspierają w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni. Ponadto magnez wspomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej.
• Odżywki typu carbo i napoje izotoniczne (izotoniki) pozwalają na dostarczenie cennych węglowodanów, co ma na celu uchronić organizm przed uszczupleniem rezerw energetycznych mięśni. Węglowodany przyczyniają się do przywrócenie prawidłowego funkcjonowania mięśni (skurczu) po bardzo wytężonym lub długotrwałym wysiłku fizycznym prowadzącym do zmęczenia mięśni i wyczerpania zapasów glikogenu w mięśniach szkieletowych (korzystne działanie występuje w przypadku spożywania węglowodanów, ze wszystkich źródeł, przy łącznym spożyciu wynoszącym 4 g na kg masy ciała, w dawkach przyjmowanych w ciągu pierwszych 4 godzin po bardzo wytężonym lub długotrwałym wysiłku fizycznym prowadzącym do zmęczenia mięśni i wyczerpania zapasów glikogenu w mięśniach szkieletowych i nie później niż 6 godzin po takim wysiłku).
• Regularne rolowanie mięśni po treningu pozwala poprawić krążenie, co sprzyja transportowi niezbędnych składników odżywczych do mięśni.
• Przerwy pomiędzy kolejnymi sesjami treningowymi pozwalają na przywrócenie równowagi mięśniom i usunięcie nagromadzonego mleczanu.

Kwas mlekowy – funkcje wspierające mikrobiom

Spożywanie produktów zawierających kwas mlekowy np. jogurtów i kefirów stanowi idealną pożywkę dla bakterii probiotycznych, które zasiedlają przewód pokarmowy. Dlatego też produkty fermentowane określa się mianem naturalnych probiotyków.

Natomiast kosmetyki z kwasem mlekowym są często rekomendowane dla higieny miejsc intymnych, zwłaszcza że infekcje tych okolic są często rezultatem zaburzenia tamtejszej mikroflory.